10 soruda Değerli taş

10 soruda Değerli taş Türkiye’de pırlanta fiyatları 390 YTL’ye kadar düşüp üstelik 12 aya varan taksitli satışlar başlayınca pırlanta tüketimi 1 milyar dolar sınırını aştı. Evlenme teklifi aldığında tek taş; evlilik yıldönümlerinde dünü, bugünü ve yarını simgeleyen tria artık kadınların hayalinden çıkıp gerçek oldu. Sadece pırlanta mı? Yakut, elmas, zümrüt ve safir de çok tercih edilen değerli taşlardan. Satış patlaması yaşanan değerli taşlarla ilgili bilgimizi test edelim mi? 1-Dünyanın en pahalı taşları hangileri? Bu sorunun yanıtı elmas. Çünkü elmasın oluşması uzun yıllar alıyor. Elmas, kıymetli taşlar arasında en zor bulunanı. Ayrıca günümüzde çıkarılan elmasların ancak yarısı mücevher taş değerinde. Elmas ne denli büyük olursa o denli değerli. Elmas çok sert ve diğer doğal değerli taşlar sertlik yarışında elması geçemez. Ama her doğal madde gibi elmas da erir. Dünyada ikinci değerli taş zümrüt, üçüncüsü yakut, dördüncüsü ise safir... 2-Elmas ile pırlanta aynı mı? Pırlantanın işlenmeden önceki ham haline elmas deniliyor. Elmas ilk kez 1919’da Polonya asıllı Belçikalı Marcel Tolkowsky tarafından kesildi. Tolkowsky ailesi hala Belçika’da elmas kesim işiyle uğraşıyor. Dünyada en çok ilgi gören ve ışığı en mükemmel şekilde yansıtan, yuvarlak pırlanta kesim böylece ortaya çıktı. 3-Keçiboynuzuyla pırlantanın büyüklüğü nasıl ölçülüyor? Karat, elmas ve değerli taşların kütlelilerinin ölçümünde kullanılıyor. Keçiboynuzu ile karat arasındaki ilişkiye gelince... Karatın kökeni eskiden ağırlık ölçmede kullanılan keçiboynuzu tohumuna dayanıyor. Karat adı keçiboynuzunun Arapça karşılığı olan kırat kelimesinden geliyor. Bir karat 0.2 grama eşit. 4-Değerli taşların anavatanları neresi? Geçen yıl izlediğimiz Blood Diamond-Kanlı Elmas filminde Sierra Leone’de elmas işçilerinin neler yaşadığını, buldukları değerli taşlara karşın nasıl sefalet içinde yaşadığını izlemiştik. Elmas en çok Güney Afrika’da çıkarılıyor ama Afrika’nın pek çok ülkesinde az da olsa bulunuyor. Zümrüdün anavatanı Kolombiya, safirin ve yakutun ise yine bir Afrika ülkesi olan Burma. 5-Bir taşın gerçek olup olmadığını çıplak gözle nasıl anlarım? Çıplak gözle bir taşın gerçek olup olmadığını anlayamazsınız... 6-Taşın değeri neye göre belirleniyor? İstanbul Kuyumcular Odası’ndan değerli taş uzmanı Demet Kösem satın alınan değerli taşın sertifikasına bakılması gerektiğini söylüyor: ‘Taşın kalitesi 4C ile ifade ediliyor. 4C’nin açılımı Cut (kesim), Clarity (berraklık), Color (renk) ve Carat (karat). Sertifikalar özellikle Belçika ve ABD’deki bazı kuruluşlar tarafından veriliyor. Herhangi bir kuyumcudan değerli taşlı bir mücevher alacaksanız burada güven devreye giriyor. 7-Dünyanın en ünlü elmasları hangileri? Dünyanın en pahalı elması Centenary. 1986’da Premier Madeni’nde keşfedilen Centenary elması, ham halinde 599.10 karat ağırlığındaydı. Elmas kesim uzmanı Gabi Tolkowsky ve ekibi üç yıl boyunca Centerary’yi dünyanın en büyük, modern kesimli, üstün renk özellikli ve kusursuz pırlantası haline getirmek için çalıştı. Bu pırlanta ilk olarak Londra Kulesi’nde sergilendi. Sahibi bilinmiyor. Diğer bir ünlü elmas ise Golden Jubilee. ‘Altın yıldönümü’ anlamına gelen taşa bu ismin verilmesinin nedeni 1997 yılında 50. taç giyme töreni sırasında Tayland Kralı Bhumibol Adulyadej’e takdim edilmesi. 545.67 karatlık (109.13 gram) sarı elmas 1985 yılında Güney Afrika’da bulundu. Önemli elmaslardan bir diğeri Great Star of Africa (Afrika’nın büyük yıldızı). 530.20 karat (106.4 gram) büyüklüğündeki elmas yine Güney Afrika’da bulundu. 400 milyon dolardan fazla değer biçilen elmasın sahibi İngiliz Kraliyet Ailesi. Bu arada Topkapı Sarayı’ndaki Kaşıkçı Elması’nı unutmamak gerek. Çevresinde 49 adet pırlantayla çevrili bu elmasa değer biçilemiyor. 8-Mücevherlerimi nasıl korurum? Taşı evde nasıl temizlerim? Değerli taşları temizlemek gerekmez. Değerli taş uzmanı Turgut Çeşit ‘Asit, deterjan ve parfümden uzak tutun yeter’ diyor. 9-Bir de inci, mercan, sedef var... Bu taşlar değerli değil mi? Bu taşlar da değerli sınıfında ama inci, mercan, sedef, fildişi ve kehribar ‘organik taş’ kategorisinde değerlendiriliyor. Yani çeşitli minerallerden oluşuyor. Örneğin kehribar fosilleşmiş organiklerden oluşuyor, sedef ise denizde. En pahalı inci Büyük Okyanus’a bağlı Güney Çin Denizi’nden çıkarılıyor. Çünkü derinden çıkarılır. Fiyatı rengi, parlaklığı ve pürüzsüzlüğüne göre değişiyor. 10-Yarı değerli taşlar hangileri? Bu taşların enerjisi olduğu gerçek mi? Kuvars: Şeffaf ve genellikle renksiz bir SiO2 kristali. Ametist: Menekşe ya da mor renkli. Sitrin: Uçuk sarıdan kahverengiye kadar değişen renk tonlarına sahip. Aquamarin: Deniz suyu (yeşilimsi), mavi ve sarımsı renklerde bulunur. Krizopras: Mat elma yeşili bir taş. Her ne kadar kuvarsın negatif enerjiyi yok edip, ametistin uykusuzluğa iyi geldiği söylense de Turgut Çeşit ‘Bence ticari söylemler’ diyor.