Kutsal Mücevher Taşları
 |
Taşlar altın yuvalara kakılacak.
On iki taş olacak. Üzerlerine mühür oyar gibi İsrailoğulları’nın adları bir bir oyulacak.
Bu taşlar İsrail’in on iki oymağını simgeleyecek.
On iki taş olacak. Üzerlerine mühür oyar gibi İsrailoğulları’nın adları bir bir oyulacak.
Bu taşlar İsrail’in on iki oymağını simgeleyecek.
Çıkış 28: 17-21
İnsan yaratıcı tarafından en donanımlı canlı olarak addedilse de kendisinden daha güçlü ve önemli olana ihtiyaç duymuştur her zaman… Bunun içindir ki yaratıcıyı simgelerken sağlamlığından ve gücünden endişe etmeyeceği taşı kullanmıştır. Bunun sebebi ise taşın, insanoğluna sağlamlık, güç ve saygınlığı ifade etmesidir.
12 Kutsal Taş ve 12 Kabile…
Tarihi boyunca insan, Yaratanı özel kılmak istemiştir. Belki de asıl amaç Yaratandan çok onun karşısında kendilerini özel hissedebilmektir… Bunun için Yaratana atfen tapınaklar inşa etmişlerdir. Bu tapınaklardan biride hiç kuşkusuz üç semavi din içinde önem arz eden Süleyman Mabedi’dir (Beit HaMikdash). Yapımına Hz. Davud zamanında başlanmıştır. Hz. Süleyman’ın idaresinde birleşen on iki İsrail kabilesinin çalışmalarıyla tamamlanmıştır. Kudüs’te yapılmış olan ilk Musevi tapınağı olarak bilinen Süleyman Mabedi (Kudüs Tapınağı) tarih boyunca birçok defa yıkılmış ve yerine yenisi yapılmıştır.
Çeşitli tarihi kaynaklardan edinilen bilgilere göre ilk yapılan mabet yüksek duvarlar üzerine inşa edilmiştir. Doğu-Batı, Kuzey-Güney yönünde üçer kapısı bulunan tapınağın her kapısı İsrailoğullarından üç kabileyi temsil etmiştir. Mabedin yapımı sırasında her kapı için yapılan yüksek duvar temellerine bu kabileleri temsilen üzerine kabile işaretlerinin kazındığı mücevher taşları yerleştirilmiştir. Eski ve Yeni Ahit’te sıkça bahsedilen bu taşlar Yehova Rahiplerinin göğüslüklerini aynı inançla süslemiştir.
12 Kutsal Taş ve 12 Havari…
Eski Ahit’te adı geçen ve 12 kabileyle ilişkilendirilen bu taşlar aynı şekilde Yeni Ahit’te de yer almış ve 12 Havari ile birlikte anılmıştır. Bunun sebebi Hz. İsa’nın öğretisinin kendisinden sonrada sürdürülmesi ve benimsenmesi için görevlendireceği havarilerini İsrailoğulları’nın on iki kabilesinden seçmiş olduğu inancıdır. Tevrat ve İncil’de kullanılan farklı diller ve birçok farklı sürüm sebebiyle taş isimleri çeşitlilik göstermektedir. Bazen aynı taş değişik kabile ve havari isimlerini işaret edebilmektedir. Yine de farklı kaynaklardan yapılan araştırmalar sonucunda genel bir kanıya varmanın mümkün olduğunu düşünebiliriz.
12 Kutsal Taş…
ODEM
Yüksek Rahip göğüslüklerinde ilk sırada bulunan ve Reuben kabilesini simgeleyen bu taş bir tür Kuvars olarak tanımlanmıştır. Bu tanımlamayla birlikte çevirilerde “Sardion”, “Sardonyx” isimleri yer alır. Günümüz de Odem, birçok kaynakta Yakut olarak belirtilmiş olsa da tanımlamaya pek uymamaktadır. Yakut Korundum gurubunun kırmızı renkli taşıdır, oysa bu taş bir tür Kuvars olarak tanımlanmıştır. Bu durumda Yakut elenir ve geriye Sard ya da Sardoniks kalır… Bu iki taş Kuvars mineralinin Mikrokristalin türlerinden Kalsedon’un türevleridir. Bu iki isim birbirine çok yakın görünse de aslında farklı mücevher taşlarıdır ve Karnelyan ile karıştırılmaktadır. Sard, -şeffaf- kahverengiden, -opak- koyu kahverengiye kadar değişen renklere sahip Kalsedonlara verilen isimdir. Sardoniks ise kahverengi ve beyaz renkte düz bant geçişleri olan Kalsedon çeşididir. Bu iki taştan ise Odem’in günümüzdeki karşılığı Sard olacaktır. İsmini Lidya medeniyetinin başkenti Sardes şehrinden alan bu taş kimi dini kaynaklara göre Hz. İsa’nın halifesi olarak tanımlanan havari Peter’ı (Simon) simgeleyen mücevher taşıdır. Kimi kaynaklara göre Havari Peter’ın Reuben kabilesinden geldiği inancı yaygındır… Ancak yine de günümüz Yeni Ahit sürümlerinde göğüslükteki ilk sırada yer alan Odem için Mikrokristalin Kuvars grubundan bir başka taş Jasper’ın adı geçmektedir.
PİTDAH
Eski Ahit’te Yüksek Rahip göğüslüklerinin ikinci sırasında yer alan Pitdah İbranice sarı anlamına gelmektedir. Yunanca çevirilerde “Topazion-Topazos”, Latince çevirilerde ise Topazius isimleriyle yer almıştır. Yeni Ahit’te ikici sıradaki süs taşı Safir olarak yer alsa da, çevirilerde geçen isimlerden de anlaşılacağı üzere Pitdah taşının zamanımızdaki ismi Topaz’dır. Alüminyum Silikat Florürün geniş renk dağılımı içinde genellikle sarı rengi ile dikkat çeken bir taştır Topaz. İlk defa Mısır’da rastlanmıştır. Mısırlıların “Güneşin Taşı” olarak adlandırdıkları Topaz, Cleopatra’nın da en sevdiği taşlar arasında yer almıştır. Eski Ahit’te Mısırdan Çıkış bölümünde ismi geçen Topaz’ın İsrailoğulları içinde önem arz etmesi doğal bir sonuçtur sanırım… Kaynaklarda Topazın simgelediği kabile Simeon (Şimon) olarak belirtilmiştir. Pitdah, kaynaklarda iki farklı Havari ismi birlikte yer alır. Adrew ve James… Bunun sebebi ise Yeni Ahit’tin ilk dört bölümünü kapsayan İncil’in Matta, Markos, Luka ve Yuhanna gibi dört farklı isim tarafından yorumlanmış olmasıdır. Genel kanı ise Pitdah isimli mücevher taşının sembolize ettiği Havarinin Andrew olduğu yönündedir.
BAREKETH
Bareketh için birçok değerli taşın adı olarak geçmektedir. Çevirilerde yoğun olarak Zümrüt adı yer alsa da Zebercet (Peridot) , Krizolit (Cyrosolite), Krizopras (Chrysoprase) gibi değerli taşların isimleri ile ilişkilendirilmiştir. Bareketh Yunancaya “Smaragdos” , Latinceye “Smaragdus” olarak çevrilmiştir. Beril mineral grubundan Zümrüt Yunanca Smaragdos’un karşılığıdır. M.Ö 300 yılından bu yana tarih sahnesinde yerini alan Zümrüt, İsrailoğuları’ndan Levi kabilesini simgelemektedir. Eski Ahit’te göğüslükte yer alan üçüncü taş olarak belirtilmiştir ancak Yeni Ahit’te aynı sırada Kalsedon ismiyle yer alır. Bu şaşırtıcı değildir çünkü çevirilerde geçen isimlerden biride Krizopras (Chrysoprase)… Ve Krizopras Kuvars gurubundan bir yeşil renkli Kalsedon çeşididir. Bareketh için kaynaklarda iki farklı Havari ismi geçmektedir. James (Zebede’nin oğlu) ve kardeşi John… Genel kanı ise Havari James’i olduğu yönündedir…
NOPHEK
İsrailoğularından Yahuda Kabilesini simgeleyen bu taş göğüslükte dördüncü sırada yer alır. Nophek Yunanca çevirilerde “Anthrax”, Latince çevirilerde ise “Carbunculus” isimleriyle karşılık bulmuştur. İki isim de kanda “Bacillus Anthracis” bakterisinin yol açtığı hastalığı işaret eder. “Şarbon”… Diğer bir ismiyle “Şirpençe”… Kanın koyu bir renk aldığı ve pıhtılaşmadığı bu hastalık ismi ile kadim zamanlarda kanamalı hastalıkların tedavisinde kullanılmış olan Garnet’in bir arada telaffuz edilmiş olması şaşırtıcı değildir sanırım. Halk arasında daha çok “Lal Taşı” olarak bilinen Garnet türleri “Şirpençe”, “Süleyman Taşı” gibi farklı isimlerle de anılmaktadır. Kırmızı, turuncu, yeşil gibi birçok farklı renge sahip Garnet çeşitlerinden koyu kırmızı renge sahip Almandin Garnet, Nophek ismindeki mücevher taşının günümüzdeki tam karşılığı olacaktır. Yeni Ahit’te Zümrüt adıyla yer alan Nophek için bu seçenek uzak bir ihtimal olsa da, Garnet’in yeşil renklerinin olduğu düşünüldüğünde – bence- bir alternatif olarak kullanılmıştır… Nophek için Hz. İsa’nın havarilerinden iki isim yer alır yine, Havari James’in kardeşi John ve Andrew... Bu isimler üzerinde ikilemde kalınsa da John’un, Nophek adındaki mücevher taşının simgelediği Havari olduğu düşünülür…
SAPPIR
Göğüslükte beşinci sırada olan bu taş tüm eski sürümlerde “Sapphirus” adıyla yer almıştır. Antik dönemlerde “Sapphirus” mavi renkli taşların geneli için kullanılan bir isim olmuştur. Kelime olarak Korundum mineral gurubunun mavi renkli taşı “safir”i akla getirse de aslında Ortaçağa kadar bu adla anılmış olan taş Lapis Lazuli’dir. 700 yıldır tanınan Lapis, “Cenet Taşı”, “Gök Taşı” gibi farklı isimlerle de anılmıştır. Eski Mısır’da çok değerli bir taş olan Lapis Lazuli, Yunan ve Roma kültüründe de aynı değere sahip olmuş; Asur ve Babilliler döneminde mühür olarak kullanılmış, Sümer ve Akad yazılarında “Krallara layık, zenginlik ve ihtişam veren” bir taş olarak belirtilmiştir. İsrailoğullarından Dan’ın kabile taşı olan Lapis, günümüz Yeni Ahit sürümlerinde, göğüslükte beşinci sıradaki taş Akik olarak yer almaktadır. Farklı isimlere rağmen Sappir adlı mücevher taşının Havari Philip’i simgelediğine inanılır…
İnsan yaratıcı tarafından en donanımlı canlı olarak addedilse de kendisinden daha güçlü ve önemli olana ihtiyaç duymuştur her zaman… Bunun içindir ki yaratıcıyı simgelerken sağlamlığından ve gücünden endişe etmeyeceği taşı kullanmıştır. Bunun sebebi ise taşın, insanoğluna sağlamlık, güç ve saygınlığı ifade etmesidir.
12 Kutsal Taş ve 12 Kabile…
Tarihi boyunca insan, Yaratanı özel kılmak istemiştir. Belki de asıl amaç Yaratandan çok onun karşısında kendilerini özel hissedebilmektir… Bunun için Yaratana atfen tapınaklar inşa etmişlerdir. Bu tapınaklardan biride hiç kuşkusuz üç semavi din içinde önem arz eden Süleyman Mabedi’dir (Beit HaMikdash). Yapımına Hz. Davud zamanında başlanmıştır. Hz. Süleyman’ın idaresinde birleşen on iki İsrail kabilesinin çalışmalarıyla tamamlanmıştır. Kudüs’te yapılmış olan ilk Musevi tapınağı olarak bilinen Süleyman Mabedi (Kudüs Tapınağı) tarih boyunca birçok defa yıkılmış ve yerine yenisi yapılmıştır.
Çeşitli tarihi kaynaklardan edinilen bilgilere göre ilk yapılan mabet yüksek duvarlar üzerine inşa edilmiştir. Doğu-Batı, Kuzey-Güney yönünde üçer kapısı bulunan tapınağın her kapısı İsrailoğullarından üç kabileyi temsil etmiştir. Mabedin yapımı sırasında her kapı için yapılan yüksek duvar temellerine bu kabileleri temsilen üzerine kabile işaretlerinin kazındığı mücevher taşları yerleştirilmiştir. Eski ve Yeni Ahit’te sıkça bahsedilen bu taşlar Yehova Rahiplerinin göğüslüklerini aynı inançla süslemiştir.
12 Kutsal Taş ve 12 Havari…
Eski Ahit’te adı geçen ve 12 kabileyle ilişkilendirilen bu taşlar aynı şekilde Yeni Ahit’te de yer almış ve 12 Havari ile birlikte anılmıştır. Bunun sebebi Hz. İsa’nın öğretisinin kendisinden sonrada sürdürülmesi ve benimsenmesi için görevlendireceği havarilerini İsrailoğulları’nın on iki kabilesinden seçmiş olduğu inancıdır. Tevrat ve İncil’de kullanılan farklı diller ve birçok farklı sürüm sebebiyle taş isimleri çeşitlilik göstermektedir. Bazen aynı taş değişik kabile ve havari isimlerini işaret edebilmektedir. Yine de farklı kaynaklardan yapılan araştırmalar sonucunda genel bir kanıya varmanın mümkün olduğunu düşünebiliriz.
12 Kutsal Taş…
ODEM
Yüksek Rahip göğüslüklerinde ilk sırada bulunan ve Reuben kabilesini simgeleyen bu taş bir tür Kuvars olarak tanımlanmıştır. Bu tanımlamayla birlikte çevirilerde “Sardion”, “Sardonyx” isimleri yer alır. Günümüz de Odem, birçok kaynakta Yakut olarak belirtilmiş olsa da tanımlamaya pek uymamaktadır. Yakut Korundum gurubunun kırmızı renkli taşıdır, oysa bu taş bir tür Kuvars olarak tanımlanmıştır. Bu durumda Yakut elenir ve geriye Sard ya da Sardoniks kalır… Bu iki taş Kuvars mineralinin Mikrokristalin türlerinden Kalsedon’un türevleridir. Bu iki isim birbirine çok yakın görünse de aslında farklı mücevher taşlarıdır ve Karnelyan ile karıştırılmaktadır. Sard, -şeffaf- kahverengiden, -opak- koyu kahverengiye kadar değişen renklere sahip Kalsedonlara verilen isimdir. Sardoniks ise kahverengi ve beyaz renkte düz bant geçişleri olan Kalsedon çeşididir. Bu iki taştan ise Odem’in günümüzdeki karşılığı Sard olacaktır. İsmini Lidya medeniyetinin başkenti Sardes şehrinden alan bu taş kimi dini kaynaklara göre Hz. İsa’nın halifesi olarak tanımlanan havari Peter’ı (Simon) simgeleyen mücevher taşıdır. Kimi kaynaklara göre Havari Peter’ın Reuben kabilesinden geldiği inancı yaygındır… Ancak yine de günümüz Yeni Ahit sürümlerinde göğüslükteki ilk sırada yer alan Odem için Mikrokristalin Kuvars grubundan bir başka taş Jasper’ın adı geçmektedir.
PİTDAH
Eski Ahit’te Yüksek Rahip göğüslüklerinin ikinci sırasında yer alan Pitdah İbranice sarı anlamına gelmektedir. Yunanca çevirilerde “Topazion-Topazos”, Latince çevirilerde ise Topazius isimleriyle yer almıştır. Yeni Ahit’te ikici sıradaki süs taşı Safir olarak yer alsa da, çevirilerde geçen isimlerden de anlaşılacağı üzere Pitdah taşının zamanımızdaki ismi Topaz’dır. Alüminyum Silikat Florürün geniş renk dağılımı içinde genellikle sarı rengi ile dikkat çeken bir taştır Topaz. İlk defa Mısır’da rastlanmıştır. Mısırlıların “Güneşin Taşı” olarak adlandırdıkları Topaz, Cleopatra’nın da en sevdiği taşlar arasında yer almıştır. Eski Ahit’te Mısırdan Çıkış bölümünde ismi geçen Topaz’ın İsrailoğulları içinde önem arz etmesi doğal bir sonuçtur sanırım… Kaynaklarda Topazın simgelediği kabile Simeon (Şimon) olarak belirtilmiştir. Pitdah, kaynaklarda iki farklı Havari ismi birlikte yer alır. Adrew ve James… Bunun sebebi ise Yeni Ahit’tin ilk dört bölümünü kapsayan İncil’in Matta, Markos, Luka ve Yuhanna gibi dört farklı isim tarafından yorumlanmış olmasıdır. Genel kanı ise Pitdah isimli mücevher taşının sembolize ettiği Havarinin Andrew olduğu yönündedir.
BAREKETH
Bareketh için birçok değerli taşın adı olarak geçmektedir. Çevirilerde yoğun olarak Zümrüt adı yer alsa da Zebercet (Peridot) , Krizolit (Cyrosolite), Krizopras (Chrysoprase) gibi değerli taşların isimleri ile ilişkilendirilmiştir. Bareketh Yunancaya “Smaragdos” , Latinceye “Smaragdus” olarak çevrilmiştir. Beril mineral grubundan Zümrüt Yunanca Smaragdos’un karşılığıdır. M.Ö 300 yılından bu yana tarih sahnesinde yerini alan Zümrüt, İsrailoğuları’ndan Levi kabilesini simgelemektedir. Eski Ahit’te göğüslükte yer alan üçüncü taş olarak belirtilmiştir ancak Yeni Ahit’te aynı sırada Kalsedon ismiyle yer alır. Bu şaşırtıcı değildir çünkü çevirilerde geçen isimlerden biride Krizopras (Chrysoprase)… Ve Krizopras Kuvars gurubundan bir yeşil renkli Kalsedon çeşididir. Bareketh için kaynaklarda iki farklı Havari ismi geçmektedir. James (Zebede’nin oğlu) ve kardeşi John… Genel kanı ise Havari James’i olduğu yönündedir…
NOPHEK
İsrailoğularından Yahuda Kabilesini simgeleyen bu taş göğüslükte dördüncü sırada yer alır. Nophek Yunanca çevirilerde “Anthrax”, Latince çevirilerde ise “Carbunculus” isimleriyle karşılık bulmuştur. İki isim de kanda “Bacillus Anthracis” bakterisinin yol açtığı hastalığı işaret eder. “Şarbon”… Diğer bir ismiyle “Şirpençe”… Kanın koyu bir renk aldığı ve pıhtılaşmadığı bu hastalık ismi ile kadim zamanlarda kanamalı hastalıkların tedavisinde kullanılmış olan Garnet’in bir arada telaffuz edilmiş olması şaşırtıcı değildir sanırım. Halk arasında daha çok “Lal Taşı” olarak bilinen Garnet türleri “Şirpençe”, “Süleyman Taşı” gibi farklı isimlerle de anılmaktadır. Kırmızı, turuncu, yeşil gibi birçok farklı renge sahip Garnet çeşitlerinden koyu kırmızı renge sahip Almandin Garnet, Nophek ismindeki mücevher taşının günümüzdeki tam karşılığı olacaktır. Yeni Ahit’te Zümrüt adıyla yer alan Nophek için bu seçenek uzak bir ihtimal olsa da, Garnet’in yeşil renklerinin olduğu düşünüldüğünde – bence- bir alternatif olarak kullanılmıştır… Nophek için Hz. İsa’nın havarilerinden iki isim yer alır yine, Havari James’in kardeşi John ve Andrew... Bu isimler üzerinde ikilemde kalınsa da John’un, Nophek adındaki mücevher taşının simgelediği Havari olduğu düşünülür…
SAPPIR
Göğüslükte beşinci sırada olan bu taş tüm eski sürümlerde “Sapphirus” adıyla yer almıştır. Antik dönemlerde “Sapphirus” mavi renkli taşların geneli için kullanılan bir isim olmuştur. Kelime olarak Korundum mineral gurubunun mavi renkli taşı “safir”i akla getirse de aslında Ortaçağa kadar bu adla anılmış olan taş Lapis Lazuli’dir. 700 yıldır tanınan Lapis, “Cenet Taşı”, “Gök Taşı” gibi farklı isimlerle de anılmıştır. Eski Mısır’da çok değerli bir taş olan Lapis Lazuli, Yunan ve Roma kültüründe de aynı değere sahip olmuş; Asur ve Babilliler döneminde mühür olarak kullanılmış, Sümer ve Akad yazılarında “Krallara layık, zenginlik ve ihtişam veren” bir taş olarak belirtilmiştir. İsrailoğullarından Dan’ın kabile taşı olan Lapis, günümüz Yeni Ahit sürümlerinde, göğüslükte beşinci sıradaki taş Akik olarak yer almaktadır. Farklı isimlere rağmen Sappir adlı mücevher taşının Havari Philip’i simgelediğine inanılır…
YAHALOM
Midraş’da açık ya da beyaz renkli bir taş olarak belirtilmiş olan Yahalom, Naftali kabilesini simgeleyen taştır. Kabilenin bayrak rengiyle aynı renge sahip taşın ismi günümüz İbranicesinde mücevher dünyasının bir numaralı taşı Elmas olarak geçmektedir. Ancak genel kanı Elmas’ın o dönemlerde taş oymacılığında aşındırıcı olarak kullanıldığı yönündendir. Taş oymacılığı denildiğinde ilk akla gelen Cameo yapımıdır. Yahalom adındaki bu taşı yalnızca berrak rengi nedeniyle Elmas olarak tanımlamak ise yanlış olacaktır… Yahalom adıyla birlikte aslında İnci gibi organik süs taşlarının yanı sıra kuvars gurubundan açık renkli taşlarda anılmıştır. Bunlar arasında en dikkat çekici olan Cameo yapımında sıkça kullanılan, kahverengi ve beyaz renkte düz bant geçişlerine sahip Kalsedon olarak tanımlanan Sardoniks taşıdır. Cameo yapımında genellikle tek renk yerine ardalanmalı renk geçişlerine sahip taşların seçilmiş olması Yahalom isminin karşısında Sardoniks taşının yer almasını sağlamıştır. Yine, Yeni Ahit’te benzer bir taş olan Karnelyan (Carnellian) isminin geçmesi bu savı doğrular niteliktedir. Bu taşın Cameo için özel olmasının nedeni farklı renk tabakalarının bir arada olmasıdır. Böylece açık renkli figürler koyu renkteki ikinci bir tabakada rahatlıkla gösterilebilinir. Yahalom aynı zamanda Hz. İsa’nın havarilerinden Bartholomew’i de sembolize eden mücevher taşıdır.
LESHEM
Midraş’da açık ya da beyaz renkli bir taş olarak belirtilmiş olan Yahalom, Naftali kabilesini simgeleyen taştır. Kabilenin bayrak rengiyle aynı renge sahip taşın ismi günümüz İbranicesinde mücevher dünyasının bir numaralı taşı Elmas olarak geçmektedir. Ancak genel kanı Elmas’ın o dönemlerde taş oymacılığında aşındırıcı olarak kullanıldığı yönündendir. Taş oymacılığı denildiğinde ilk akla gelen Cameo yapımıdır. Yahalom adındaki bu taşı yalnızca berrak rengi nedeniyle Elmas olarak tanımlamak ise yanlış olacaktır… Yahalom adıyla birlikte aslında İnci gibi organik süs taşlarının yanı sıra kuvars gurubundan açık renkli taşlarda anılmıştır. Bunlar arasında en dikkat çekici olan Cameo yapımında sıkça kullanılan, kahverengi ve beyaz renkte düz bant geçişlerine sahip Kalsedon olarak tanımlanan Sardoniks taşıdır. Cameo yapımında genellikle tek renk yerine ardalanmalı renk geçişlerine sahip taşların seçilmiş olması Yahalom isminin karşısında Sardoniks taşının yer almasını sağlamıştır. Yine, Yeni Ahit’te benzer bir taş olan Karnelyan (Carnellian) isminin geçmesi bu savı doğrular niteliktedir. Bu taşın Cameo için özel olmasının nedeni farklı renk tabakalarının bir arada olmasıdır. Böylece açık renkli figürler koyu renkteki ikinci bir tabakada rahatlıkla gösterilebilinir. Yahalom aynı zamanda Hz. İsa’nın havarilerinden Bartholomew’i de sembolize eden mücevher taşıdır.
LESHEM
Göğüslükte yedinci sırada yer alan bu taş için genel bir kanı olduğunu söylemek oldukça güç… Leshem, Yunanca çevirilerde “Lugurius”, Latince çevirilerde ise “Ligure” olarak karşılık bulmuştur. Liguria İtalya’da bulunan özerk bir bölgenin adıdır ve bu bölge geçmişte limanlarıyla ticaretin merkezlerinden biri olmuştur. Buradan dünyaya yayılan çoğu ürün bu limanın adıyla anılmıştır. Bunlardan biride sanırım Ligurius adıyla anılan bir mücevher taşı olmuş… Bu isim için kaynaklara “Hyacinthus” olarak geçmiştir. Ruhu günahlardan ve korkudan arındırdığına inanılan Sümbül… Günümüzde ise Zirkon (Jacinth- Sümbül) ya da Kehribar, Leshem isminin karşısında yer alan mücevher taşı isimleridir. “Jacinth” Dünya süs taşı piyasasında Sarı, Turuncu bazen Kırmızımsı-Kahverengi Zirkonlara verilen genel bir addır. Hemen belirtelim Zirkon, Nesoslikat mineral gurubuna dahil olan ve zirkonyum-silikat bileşiminden oluşan doğal bir mineraldir. Kısacası kuyum sektöründe Elmasa alternatif olarak kullanılan Kübik Zirkon ile karıştırılmamalıdır. Leshem, günümüz ismiyle Zirkon, İsrailoğullarından Gad aşiretinin simgesi olan mücevher taşıdır. Yeni Ahit’te ise Zebercet (Peridot) olarak geçmektedir. Leshem, oniki Havariden Havari Matthew ya da Havari Thomas ile sembolize etmektedir ama genel kanı Havari Thomas olduğu yönündedir…
SHEBO
İsrailoğullarından Aşer’in kabile taşı olan Shebo için çevirilerde “Amethystos” ve “Achates” isimleri yer almıştır. Ve son olarak günümüz çevirilerinde yer alan “Agate” ismi… Bu isim hiçbirimize yabancı gelmeyecektir… Agat, Sicilya’daki Achates Nehri’nde Yunan filozof Theophrastus tarafından keşfedilmiştir ve nehrin ismiyle adlandırılmıştır. Mikrokristalin Kuvars grubundan düzensiz ve dikey bant geçişlerine sahip Kalsedon olarak tanımlanan Agat, birçok renge sahiptir. Yeşil ve mavi renkteki Agat’lara doğada nadiren rastlanır ancak en bilinen rengi kahverengimsi kırmızıdır. Bu renkteki Agatlar halk arasında Akik olarak adlandırılmıştır. Benzer renklerdeki Sardoniks, Sard ve Karnelyan’dan Agat’ı farklı kılan ise diğerlerinin düzenli ve yatay bant geçişlerine sahipken Agat’ın düzensiz ve dikey bant geçişlerinin oluşudur. Agat genellikle yüzük taşı olarak tercih edilmiştir. Tarih boyunca takı dışında mühür olarak da kullanılan Agat ve yine aynı amaç doğrultusunda İsrailoğulları tarafından da seçilmiştir. İslam dininde Hz. Muhammed’in Agat taşlı bir yüzük taşıdığı inancı nedeniyle Müslümanlar açısından da özel bir mücevher taşı olan Agat sırf bu özelliği nedeniyle göğüslükteki diğer taşlardan daha önemli kılınabilir… Çünkü üç semavi dinde kabul görmüş bir taştır. Yeni Ahit’te “beril” olarak yer alan Shebo, dünyada gerçek sevgiyi sembolize eden mücevher taşıdır. Shebo için kaynaklarda oniki Havariden iki isim yer alır, Thomas ve Mathew… Genel kanı ise Mathew olduğu yönündedir…
AHLAMAH
Ahlamah, Yeni Ahit sürümlerinde Topaz olarak yer almıştır ancak bu çok düşük bir ihtimaldir çünkü tüm çevirilerde “Amethystos” veya “Amethyst” olarak yer almıştır. Ametist… Rengini Demir (Fe) ve Manganez (Mn) elementlerine borçlu olan Kuvarsın mor renkli hali… Ametist tarih boyunca birçok din ve kültür tarafından özel kılınan bir mücevher taşı olmuştur. Tibet’te bilgeliğin simgesi haline gelmiş ve Budaya ithaf edilmiştir. Mısır kültüründe ölüler kitabında bahsedilen Ametist, Yunan ve Roma dönemlerinde güzelliğin ve gücün simgesi olmuştur. İbranice Ahlamah, “rüya” anlamına gelmektedir. Bu yüzden Ametist hayallerin ve rüyaların taşı olarak anılmıştır. Yunanca kelime anlamı “sarhoş etmek” olan bu mücevher taşı Olympos tanrılarından şarap tanrısı Dionysos ile birlikte mitolojideki yerini de almıştır. Tanah’ta Hz. Musa’nın “tanrının ruhu” olarak simgelediğine inanılan Ametist, Katolik piskoposlar tarafından takvanın simgesi olarak kullanılmıştır. Tarihi serüveninde hep özel bir yere sahip olan Ahlamah, göğüslükte dokuzuncu sıradaki mücevher taşıdır ve İsrailoğullarından İssacar kabilesini, Hz. İsa’nın Havarilerinden; kimi dini kaynaklarda anne adı Meryem olduğu için Hz. İsa’nın kardeşi olarak geçen ama gerçekte Hz. İsa’nın kuzeni olan James’i (Alfay’ın oğlu) simgelemiştir.
TARSHIH
Göğüslükte onuncu sırada yer alan Tarshih günümüze Beril ve beril gurubu taşlar ya da Krizolit (Chrysolite) olarak çevrilmiştir. Yeni Ahit sürümlerinde ise Krizopras (Chrysoprase)… Kaynaklardaki bilgiler Tarshih isminin daha çok taşın kaynağını belirttiği yönündedir ki o zaman Krizolit taşını elemek zorunda kalırız. Tabi yeşil renkteki Kalsedon Krizopras’ı da… Beril, Berilyum Aliminyum Siklosilikat (Be3Al2(SiO3)6) kimyasal formülüne sahip mineral gurubunun adıdır. Beril grubunun en çok tanınan süs taşları arasında Zümrüt ve Akuamarin yer alır. Çeviriler de Tarshih için “altın taş” nitelemesi yapılmıştır. Beril gurubu içinde bu nitelemeye en yakın taş “altın beril” olarak adlandırılan Helidor (Heliodor) olacaktır. Demir (Fe) iyonlarının sebep olduğu sarı rengi dışında yeşil renkleri de bulunabilmektedir. Bu nedenledir ki çevirilerde çoğunlukla Krizolit ve beril gurubunun diğer yeşil renkli taşlarının isimleri de yer almıştır. İsrailoğullarından Zebulun kabilesini simgeleyen Tarshıh, aynı zamanda Havari Thaddeus’un (Jude) simgesi olan mücevher taşıdır.
SHOHAM
Shoham İsraiioğullarından Yosef’in kabile taşıdır. Çevirilerde “Onychinnus” yada “Onyx” ismi ile tercüme edilmiştir. Hemen anlaşılacağı gibi Shoham taşının günümüzde ki ismi Oniks… Mikrokristalin Kuvars grubunda yer alan Oniks farklı renk katmanlarının düzenli ve paralel olarak bir araya gelişiyle oluşmuştur. Genellikle siyah rengiyle bilinir ancak farklı renk katmanlarının siyah yerine kırmızı renklerle yoğunlaştığında bu sefer adı Sardoniks olur… Aslında Siyah renkteki Oniks mücevher piyasasında nadir bulunur ve pahalıdır. Günümüzde Oniks olarak satın aldığımız birçok taş Agat’ın işlem görmüş halleridir. Onyx Yunanca “pençe veya tırnak” anlamına gelmektedir. Bu tanım sanırım açık renkli bant geçişlerine sahip Oniksler için kullanılmıştır. Asur dilinde “halka” anlamına gelen Oniks siyah rengi dolayısıyla ayrılığı simgeleyen taş olarak anılmıştır. Antik dönemde Cameo yapımında sıkça kullanılan Oniks Eski Ahit’teki adıyla Shoham, Hz.İsa’nın havarilerinden Simon’u (Zealot) simgeleyen taştır. Shoham, Yeni Ahit sürümlerinde “sümbül”(Jacinth) adıyla yer almıştır. Sümbül (Jacinth), daha öncede açıkladığım üzere Kırmızımsı-Kahverengi Zirkonlara verilen genel bir addır. Ancak, siyaha yakın renginden dolayı Shoham’ın Yeni Ahit sürümlerinde bu ad ile yer aldığı düşünülebilinir.
YASHFE
Çevirilerde “Beryllos”, “Onychion” ya da “Jasper” olarak yer alan Yashfe “çok renkli taş” olarak tanımlanmıştır. Onychon ve Jasper isimlerinin anılması Yashfe adlı taşın yine bir Kuvars grubu taşı olduğunu düşündürmektedir. Jasper, genellikle kırmızı, kahverengi, sarı, yeşil ve nadiren mavi renklere sahip -opak- Kalsedon olarak tanımlanabilinir. Kırmızı rengini içinde barındırdığı Demir (Fe) elementine borçlu olan Jasper’ın özelliği farklı renkleri bir arada bulundurmasıdır. Fransızcadan gelen isminin, “benekli taş” anlamında olmasının nedeni sanırım bu özelliği… Jasper ‘ın Demir oksit (FeO) kapanımlara sahip yeşil renkli olanları Heliotrop (Heliotrope) olarak adlandırılır. Yeşil renk üzerine kırmızı rengin serpiştirildiği Heliotrop halk arasında “kantaşı” olarak bilinir. Bu nedenlerdir ki bazı çevirilerde Heliotrop ismi de yer almıştır. Yeni Ahit’te Yashfe, Ametist adıyla yer alır. Ametist aslında yine bir kuvars türü olsa da “was a multicolored stone” tanımı Jasper’ı doğrular niteliktedir. İsrailoğullarından Benjamin’in kabile taşı olan Jasper, başka kültürlerde de aynı değeri görmüş müdür bilinmez ama mühür olarak sıkça kullanılan bir taştır. Yashfe, Yeni Ahit’te Hz. İsa’nın havarilerinden Judas’ın (Iscariot) simgesi olan mücevher taşıdır. Havari Judas konusunda bir ekleme yapmadan geçmeyelim… Bilindiği üzere İncil’de Havari Judas’ın, Hz. İsa’nın yerini 30 Gümüş sikke karşılığında Romalı askerlere söylediği inancı yer alır. Bu yüzden Tanrı’nın cezalandırdığı Judas, Romalı askerler tarafından Hz. İsa sanılarak çarmıha gerilmiştir. Kimi tarihi ve dini kaynaklara göre bu hala bir tartışma konusu olsa da bazı kaynaklarda Yashfe için bir isim daha yer alır, Matthias…
…
12 Kutsal taşın günümüzdeki isimlerini belirlemeye ve anlamaya çalışırken oldukça zorlandığımı belirtmeden geçemeyeceğim. Kitab-ı Mukaddes’i oluşturan Eski ve Yeni Ahit’in farklı dillerde yer alan çevirileri ve yine Yeni Ahit’in ilk 27 bölümünü oluşturan İncil’in dört farklı yorumu, taşların günümüzdeki isimleri konusunda kesin kanıya varmanızı güçleştiriyor. Bunun en önemli sebeplerinden biri de yüksek rahip göğüslüğünde yer alan bu taşların farklı kültürlerde renkleri nedeniyle birbirlerine alternatif olarak seçilmesidir. Konuya biliminin ışığında baktığınızda ikileme düştüğünüz konular biraz daha aydınlanıyor ama belirsizlikler kabile ve özellikle Havari isimleri konunda devam ediyor. Yine de, 12 ile sınırlandırılan taş isimlerinin semavi dinlerde de yer alması ve insanın yine taşın tılsımından, gücünden uzak durmamış olması dikkat çekici ve düşünülmesi gereken bir konudur…
Farklı inançlarda ve farklı dillerde ama aynı kutsallıkta yer alan bu 12 Kutsal Mücevher Taşı; isimleri, simgelendikleri kabile ve havari isimleri zaman zaman değişiklik arz etse de aslında insanın doğayla olan ayrılmaz bütünlüğünü tarihe taşımıştır.
SHEBO
İsrailoğullarından Aşer’in kabile taşı olan Shebo için çevirilerde “Amethystos” ve “Achates” isimleri yer almıştır. Ve son olarak günümüz çevirilerinde yer alan “Agate” ismi… Bu isim hiçbirimize yabancı gelmeyecektir… Agat, Sicilya’daki Achates Nehri’nde Yunan filozof Theophrastus tarafından keşfedilmiştir ve nehrin ismiyle adlandırılmıştır. Mikrokristalin Kuvars grubundan düzensiz ve dikey bant geçişlerine sahip Kalsedon olarak tanımlanan Agat, birçok renge sahiptir. Yeşil ve mavi renkteki Agat’lara doğada nadiren rastlanır ancak en bilinen rengi kahverengimsi kırmızıdır. Bu renkteki Agatlar halk arasında Akik olarak adlandırılmıştır. Benzer renklerdeki Sardoniks, Sard ve Karnelyan’dan Agat’ı farklı kılan ise diğerlerinin düzenli ve yatay bant geçişlerine sahipken Agat’ın düzensiz ve dikey bant geçişlerinin oluşudur. Agat genellikle yüzük taşı olarak tercih edilmiştir. Tarih boyunca takı dışında mühür olarak da kullanılan Agat ve yine aynı amaç doğrultusunda İsrailoğulları tarafından da seçilmiştir. İslam dininde Hz. Muhammed’in Agat taşlı bir yüzük taşıdığı inancı nedeniyle Müslümanlar açısından da özel bir mücevher taşı olan Agat sırf bu özelliği nedeniyle göğüslükteki diğer taşlardan daha önemli kılınabilir… Çünkü üç semavi dinde kabul görmüş bir taştır. Yeni Ahit’te “beril” olarak yer alan Shebo, dünyada gerçek sevgiyi sembolize eden mücevher taşıdır. Shebo için kaynaklarda oniki Havariden iki isim yer alır, Thomas ve Mathew… Genel kanı ise Mathew olduğu yönündedir…
AHLAMAH
Ahlamah, Yeni Ahit sürümlerinde Topaz olarak yer almıştır ancak bu çok düşük bir ihtimaldir çünkü tüm çevirilerde “Amethystos” veya “Amethyst” olarak yer almıştır. Ametist… Rengini Demir (Fe) ve Manganez (Mn) elementlerine borçlu olan Kuvarsın mor renkli hali… Ametist tarih boyunca birçok din ve kültür tarafından özel kılınan bir mücevher taşı olmuştur. Tibet’te bilgeliğin simgesi haline gelmiş ve Budaya ithaf edilmiştir. Mısır kültüründe ölüler kitabında bahsedilen Ametist, Yunan ve Roma dönemlerinde güzelliğin ve gücün simgesi olmuştur. İbranice Ahlamah, “rüya” anlamına gelmektedir. Bu yüzden Ametist hayallerin ve rüyaların taşı olarak anılmıştır. Yunanca kelime anlamı “sarhoş etmek” olan bu mücevher taşı Olympos tanrılarından şarap tanrısı Dionysos ile birlikte mitolojideki yerini de almıştır. Tanah’ta Hz. Musa’nın “tanrının ruhu” olarak simgelediğine inanılan Ametist, Katolik piskoposlar tarafından takvanın simgesi olarak kullanılmıştır. Tarihi serüveninde hep özel bir yere sahip olan Ahlamah, göğüslükte dokuzuncu sıradaki mücevher taşıdır ve İsrailoğullarından İssacar kabilesini, Hz. İsa’nın Havarilerinden; kimi dini kaynaklarda anne adı Meryem olduğu için Hz. İsa’nın kardeşi olarak geçen ama gerçekte Hz. İsa’nın kuzeni olan James’i (Alfay’ın oğlu) simgelemiştir.
TARSHIH
Göğüslükte onuncu sırada yer alan Tarshih günümüze Beril ve beril gurubu taşlar ya da Krizolit (Chrysolite) olarak çevrilmiştir. Yeni Ahit sürümlerinde ise Krizopras (Chrysoprase)… Kaynaklardaki bilgiler Tarshih isminin daha çok taşın kaynağını belirttiği yönündedir ki o zaman Krizolit taşını elemek zorunda kalırız. Tabi yeşil renkteki Kalsedon Krizopras’ı da… Beril, Berilyum Aliminyum Siklosilikat (Be3Al2(SiO3)6) kimyasal formülüne sahip mineral gurubunun adıdır. Beril grubunun en çok tanınan süs taşları arasında Zümrüt ve Akuamarin yer alır. Çeviriler de Tarshih için “altın taş” nitelemesi yapılmıştır. Beril gurubu içinde bu nitelemeye en yakın taş “altın beril” olarak adlandırılan Helidor (Heliodor) olacaktır. Demir (Fe) iyonlarının sebep olduğu sarı rengi dışında yeşil renkleri de bulunabilmektedir. Bu nedenledir ki çevirilerde çoğunlukla Krizolit ve beril gurubunun diğer yeşil renkli taşlarının isimleri de yer almıştır. İsrailoğullarından Zebulun kabilesini simgeleyen Tarshıh, aynı zamanda Havari Thaddeus’un (Jude) simgesi olan mücevher taşıdır.
SHOHAM
Shoham İsraiioğullarından Yosef’in kabile taşıdır. Çevirilerde “Onychinnus” yada “Onyx” ismi ile tercüme edilmiştir. Hemen anlaşılacağı gibi Shoham taşının günümüzde ki ismi Oniks… Mikrokristalin Kuvars grubunda yer alan Oniks farklı renk katmanlarının düzenli ve paralel olarak bir araya gelişiyle oluşmuştur. Genellikle siyah rengiyle bilinir ancak farklı renk katmanlarının siyah yerine kırmızı renklerle yoğunlaştığında bu sefer adı Sardoniks olur… Aslında Siyah renkteki Oniks mücevher piyasasında nadir bulunur ve pahalıdır. Günümüzde Oniks olarak satın aldığımız birçok taş Agat’ın işlem görmüş halleridir. Onyx Yunanca “pençe veya tırnak” anlamına gelmektedir. Bu tanım sanırım açık renkli bant geçişlerine sahip Oniksler için kullanılmıştır. Asur dilinde “halka” anlamına gelen Oniks siyah rengi dolayısıyla ayrılığı simgeleyen taş olarak anılmıştır. Antik dönemde Cameo yapımında sıkça kullanılan Oniks Eski Ahit’teki adıyla Shoham, Hz.İsa’nın havarilerinden Simon’u (Zealot) simgeleyen taştır. Shoham, Yeni Ahit sürümlerinde “sümbül”(Jacinth) adıyla yer almıştır. Sümbül (Jacinth), daha öncede açıkladığım üzere Kırmızımsı-Kahverengi Zirkonlara verilen genel bir addır. Ancak, siyaha yakın renginden dolayı Shoham’ın Yeni Ahit sürümlerinde bu ad ile yer aldığı düşünülebilinir.
YASHFE
Çevirilerde “Beryllos”, “Onychion” ya da “Jasper” olarak yer alan Yashfe “çok renkli taş” olarak tanımlanmıştır. Onychon ve Jasper isimlerinin anılması Yashfe adlı taşın yine bir Kuvars grubu taşı olduğunu düşündürmektedir. Jasper, genellikle kırmızı, kahverengi, sarı, yeşil ve nadiren mavi renklere sahip -opak- Kalsedon olarak tanımlanabilinir. Kırmızı rengini içinde barındırdığı Demir (Fe) elementine borçlu olan Jasper’ın özelliği farklı renkleri bir arada bulundurmasıdır. Fransızcadan gelen isminin, “benekli taş” anlamında olmasının nedeni sanırım bu özelliği… Jasper ‘ın Demir oksit (FeO) kapanımlara sahip yeşil renkli olanları Heliotrop (Heliotrope) olarak adlandırılır. Yeşil renk üzerine kırmızı rengin serpiştirildiği Heliotrop halk arasında “kantaşı” olarak bilinir. Bu nedenlerdir ki bazı çevirilerde Heliotrop ismi de yer almıştır. Yeni Ahit’te Yashfe, Ametist adıyla yer alır. Ametist aslında yine bir kuvars türü olsa da “was a multicolored stone” tanımı Jasper’ı doğrular niteliktedir. İsrailoğullarından Benjamin’in kabile taşı olan Jasper, başka kültürlerde de aynı değeri görmüş müdür bilinmez ama mühür olarak sıkça kullanılan bir taştır. Yashfe, Yeni Ahit’te Hz. İsa’nın havarilerinden Judas’ın (Iscariot) simgesi olan mücevher taşıdır. Havari Judas konusunda bir ekleme yapmadan geçmeyelim… Bilindiği üzere İncil’de Havari Judas’ın, Hz. İsa’nın yerini 30 Gümüş sikke karşılığında Romalı askerlere söylediği inancı yer alır. Bu yüzden Tanrı’nın cezalandırdığı Judas, Romalı askerler tarafından Hz. İsa sanılarak çarmıha gerilmiştir. Kimi tarihi ve dini kaynaklara göre bu hala bir tartışma konusu olsa da bazı kaynaklarda Yashfe için bir isim daha yer alır, Matthias…
…
12 Kutsal taşın günümüzdeki isimlerini belirlemeye ve anlamaya çalışırken oldukça zorlandığımı belirtmeden geçemeyeceğim. Kitab-ı Mukaddes’i oluşturan Eski ve Yeni Ahit’in farklı dillerde yer alan çevirileri ve yine Yeni Ahit’in ilk 27 bölümünü oluşturan İncil’in dört farklı yorumu, taşların günümüzdeki isimleri konusunda kesin kanıya varmanızı güçleştiriyor. Bunun en önemli sebeplerinden biri de yüksek rahip göğüslüğünde yer alan bu taşların farklı kültürlerde renkleri nedeniyle birbirlerine alternatif olarak seçilmesidir. Konuya biliminin ışığında baktığınızda ikileme düştüğünüz konular biraz daha aydınlanıyor ama belirsizlikler kabile ve özellikle Havari isimleri konunda devam ediyor. Yine de, 12 ile sınırlandırılan taş isimlerinin semavi dinlerde de yer alması ve insanın yine taşın tılsımından, gücünden uzak durmamış olması dikkat çekici ve düşünülmesi gereken bir konudur…
Farklı inançlarda ve farklı dillerde ama aynı kutsallıkta yer alan bu 12 Kutsal Mücevher Taşı; isimleri, simgelendikleri kabile ve havari isimleri zaman zaman değişiklik arz etse de aslında insanın doğayla olan ayrılmaz bütünlüğünü tarihe taşımıştır.
pirlantaturk.com
_pirlanta_sarrafi.jpg)
_pirlanta_sarrafi.jpg)
