Turkiye'de Kiymetli ve Yarikiymetli Taslara Ornekler

Türkiye'de Kıymetli ve Yarıkıymetli Taşlara Örnekler LÜLE TAŞI  Lületaşı (sepiolit) beyaz renkli, masif ve kimyasal formülü Mg4Si6015(0H)26H20 olan bir kil mineralidir. Dünyanın en kaliteli Lüle taşı ülkemizde bulunmaktadır. Hafif ve parlak yüzeyli bir taştır. Küçük süs eşyaları, takı ve pipo yapımında kullanılır. Lületaşı Eskişehir yöresine özgü bir taştır ayrıca Konya ili Yunak ilçesi civarında da bazı yataklanmalar bilinmektedir. 56 milyon ton rezervimiz vardır. OLTU TAŞI  Kara Kehribar ismi de verilen oltutaşı, siyah renkli, parlak, yoğun ve homojen bir linyit çeşididir. Oltutaşı Erzurum ili Oltu ilçesinin yaklaşık 12 km KD'sunda Akdağ'ın KD'ya doğru uzantısını oluşturan Dutludağ çevresinde bulunur. Bölgede 600 civarında Oltu taşı çıkarılan ocak vardır. Küçük süs eşyaları ve tespih yapımında kullanılır. AMETİST (AMETHYST)  Ametist kelimesi Yunanca "amethystos" denen "sarhoş değil" kelimesinden gelir. Budistler taşın meditasyona yardımcı olduğunu düşünürler ve Tibet'de tespihle yapılan dualarda Ametist taşı kullanılır. Asil mor rengiyle yıllarca kral ve kraliçelerin favori taşlarından biri olan ametist, fiyat olarak çok pahalı bir taş değildir. Renginin zenginliği ve taşın dayanıklılığı sayesinde en popüler taşlar arasındadır. Rengi ile karakteristik olan ametist açık eflatun tonlarından koyu mor renge kadar değişen renklerde bulunabilir ve rengin koyuluğuna bağlı olarak değeri artar. Balıkesir- Dursunbey-Güğü köyü civarında, Çanakkale - Lapseki, Yozgat-Divanlı, Ordu - Gülköy, Giresun - Şebinkarahisar'da ametist kristalleri bulunmaktadır. Zümrüt Zümrüt aşk ve yeni doğumu sembolize eder. Zekayı ve kalbi açık tuttuğu söylenir. Eski Mısır'da firavunlar boyunlarında zümrütle gömülürlerdi, taşın sonsuz gençliği sembolize ettiğine inanılırdı. Zümrüt Cleopatra'nın en favori yarı değerli taşıydı. En değerli zümrüt taşları parlak, baharda yağmurdan sonraki çimlerin rengindeki yeşildir. Zümrütün iç kısmının lekesiz olması çok çok nadir ve bulunması çok zor olduğundan dolayı, bazı lekeler taşın değerinde azalma yaratmaz. Zümrüt, yakut, pembe ve kırmızı turmalin doğada lekeli bulunur ve lekesiz bu taşları bulmak çok zordur, sadece görece olarak daha az lekeli olanlar daha değerlidir. İstanbul Topkapı Müzesi Hazine Dairesinde sergilenen olağanüstü güzellikteki zümrüt kristallerinin çekiciliğinin yanı sıra, Anadolu'da zümrüt bulunduğu ve hatta Topkapı müzesindeki zümrütlerin Eskişehir Sivrihisar yöresinden geldiği söylentileri kaynaklarda belirtilmektedir. Diaspor Türkiye'den başka dünyanın hiçbir yerinde bulunmayan iri şeffaf kristal diasporların AIO(OH) süstaşları arasında önemli bir yeri vardır. Menderes masifinin örtü birimlerini oluşturan Menteşe formasyonu içinde yer alan ve Bafa Gölü'nün güneyinde bulunan Küçükçamlıktepe ocağı metaboksit yatakları süstaşı kalitesinde diaspor kristalleri içermektedir. Pembe Turmalin Turmalin, karmaşık kimyasal formüllü, bor içeren aluminyumlu bir silikat mineral grubunun adıdır. Yozgat ilinin 35 km doğusunda, Orta Anadolu Kristalin Kompleksinin doğusundaki eşleniği olan Akdağ masifinin batı kenarında, pegmatitik birimler içinde pembe turmalin mineralleri bulunmaktadır. Yozgat Sarıkaya ilçesi Kargalık köyü GD'sunda, 30 m. boyu ve 15 m. eni olan KD-GB yönlü bir yarmada, pegmatit damarlarının lökogranitler içerisinde yer aldığı ve bu kayaçlarında mermerler içine sokulum yaptığı izlenmektedir. Akuvamarin İsmini deniz suyundan almıştır ve soluk maviden orta koyuluktaki maviye kadar giden bir renk yelpazesi vardır. Daha koyu renkleri daha değerlidir. Açık renk ve berrak bir taş olduğundan, taşın içerisindeki lekeler rahat görünür. Bu yüzden içi temiz taşlar daha makbuldür. Efsanelere göre, akuamarinin deniz kızlarının hazinesi olduğu ve denizcileri denizde koruduğu söylenir. Mavimsi yeşil renkli bir beril türü olan akuvamarin kristalleri Manisa ili Gördes ilçesi civarında bulunmaktadır. Mor/Leylak Jadeit Mor/leylak renkli jadeitli kayaçlar bir piroksen türüdür. Bursa ilinin 60 km güneyinde Harmancık ilçesine bağlı Bektaşlar köyü civarında gözlenmiştir. Opal Silika grubu minerallerden olan opal (Si02.nH20) kristobalitin kriptokristalin bir formu olup diğer silika minerallerinden farklı olarak %4-20 oranında su içerir. Türkiye'de birçok yerde opal mostraları gözlenmiştir. Eskişehir-Sivrihisar, Çankırı- Şabanözü, Kütahya-Dereyalak ve Turgutlu, Kütahya Merkez Yoncalı kaplıcaları civarı, Balıkesir ve Çanakkale illerine bağlı Bayramiç-Yeniköyde, Ayvalık-Mezarlıkaltı mevkiinde, Dikili-Yenikansız köyünde, İvrindi- Habibler ve Küçükşapçı köylerinde, Malatya- Arguvan ilçesi gibi Türkiye'nin birçok yerinde opal mineralleşmesi vardır. Ancak süstaşı özelliğine sahip 24 değillerdir. Sadece dünya literatürüne geçmiş Kütahya ateş opali süstaşı kalitesindedir. Kuvars Aydın-Çine ilçesi, Aydın-Denizli karayolu üzerindeki Karacasu ilçesi, AydınKoçarlı, Ağrı-Taşlıçay, Yozgat-Yerköy, Trabzon-Çaykara-Ögene, Trabzon- MaçkaKuşdil, Gümüşhane-Karadağ, Kırklareli- Demirköy, Hakkari-Uludere, ÇanakkaleYenice, Konya-Tepeköy yörelerinde kristal kuvarslara rastlanmaktadır. Dumanlı Kuvars Dumanlı kuvars isminden de anlaşılacağı gibi açık kahverengiden siyaha kadar değişebilen tonlarda dumanlı renk içeren bir kuvars çeşididir. Aydın- ÇineKoçarlı yöresinde gözlenmektedir. Kalsedon Kalsedon, düşük sıcaklıklarda kayaçların boşluk ve çatlaklarında, silisli çözeltilerin çökelmesi ile oluşur. Eskişehir-Sarıcakaya ve Seyitgazi, AnkaraBeypazarı ve Çubuk, Çankırı-Orta, Bolu-Kıbrıscık, Balıkesir-Dursunbey, Bandırma ve Gönen, Çanakkale-Biga, Tokat-Zile, Sivas-Kangal, Konya- Çayırbağ ve Altınekin, Ordu-Fatsa ve Ünye, Giresun-Bulancak, Rize-İkizdere, Bursa-Orhaneli gibi birçok yöremizde değişik renklerde kalsedonlar bulunmaktadır. Ancak bunlar arasında mavi kalsedonun özel bir değeri vardır. Mavi Kalsedon Mavi kalsedonlar kahverengi-kirli sarı renkli bir dış kabuklu çevrelenmiş, çapları 5-20 cm. arasında değişebilen yumrular halindedir. Eskişehir- Sarıcakaya bölgesinde görülmektedir Agat Agat bantlarının renkleri beyazdan gri ve siyaha kadar değişebilir. Ayrıca kırmızı gölgelenmeler kahverengi ve daha ender olarakda mavi yeşil veya lavanta renkleri gösterebilir. Ankara-Çubuk Susuz, Ankara-Çamlıdere Burçalar, Ankara- Kızılcahamam Alpagut, Afyon-Karakaya, Bilecik- Bozuyük Karaçayır, Bilecik-Merkez Abbascı ve Aşağıköy, Bursa-Orhaneli Büyükorhan, Çanakkale- Bayramiç, Eskişehir-İnönü Dereyalak, Ordu-Fatsa, İstanbul-Şile, Gümüşhane-Şiran Norşun, Rize-İkizdere, Giresun-Görele, Trabzon-Afşin Yanbolu yörelerinde agat bulunmaktadır Jasper Jasper içerdiği hematit nedeniyle kırmızı renklidir. Fakat diğer demir oksit mineralleri nedeniyle sarı veya kahverengi de olabilir. Ankara-Beypazarı Kösköy, İstanbul-Çatalca ve Silivri, Balıkesir- Gönen Şaroluk yörelerinde örnekler bulunmuştur. Krizopras İnce taneli kuvarsın yeşil renkteki çeşidine verilen isimdir. Rengi parlak elma yeşilinden soluk yeşilimsi sarıya kadar değişebilir. Çanakkale-Biga Dikmen köyü civarında, Tokat-Artova Doğanca ve Ulusu ile Tokat-Zile Çekerek yörelerinde gözlenmiştir Kemererit Mor menekşe renkli bir krom mikası olan kemererit kristalleri Erzincan-Erzurum-Bayburt üçgeni arasındaki Kop dağının, Büyük Ezan krom ocağına bağlı Doğu Ezan ve Pembe Gül ocaklarında bulunmaktadır. Granat Kübik sistemde kristalleşen oldukça sert, benzer kimyasal bileşimlere sahip aluminyum silikatlara verilen genel bir grup adıdır. Şeffaf, güzel renklere sahip, işlenebilecek irilikteki granat kristalleri süstaşı olarak değerlendirilir. Muğla-Yatağan Kaplancık, Aydın-Menderes Görece, Sivas-Divriği Dumluca, Ankara-Bala Kesikköprü, Malatya- Pötürge Ersele, MalatyaSürgü, Bitlis-Mutki, Bursa- Uludağ, ÇanakklaeKazdağı, Eskişehir-Mihallıççık Kavak, Elazığ- Guleman Heberte, Muğla-Fethiye Kuskavak Nefrit Demir içeren bir kalsiyum magnezyum silikat olan nefrit aktinolit-tremolit serisine bağlı bir amfibol cinsidir. Nefritler genelde yeşil rengin tonlarında çatlaklı bir yapı sunarlar. Nefrit mineraline Manisa'ya bağlı Gördes-Borlu ilçeleri arasında rastlanır. Rodonit ve Rodokrozit Pembe renkli bir mangan silikat olan rodonit ile pembe renkli bir mangan karbonat olan rodokrozit İzmir'de gözlenmiştir. Yeşil Obsidyen Volkanik lavların hızlı soğuması neticesinde oluşan obsidiyenler Doğu Anadolu, İç Anadolu ve Ege Bölgesinde oldukça yaygın olarak bulunurlar. Genellikle siyah ve kahverengi olan bu tür obsidiyenlerin süstaşı olarak bir değeri yoktur. Ancak yeşil renkli obsidiyenler dünyada oldukça nadir olarak bulunur. Türkiye'de koyu yeşil renkli obsidiyenler, Doğu Anadolu'da Nemrut krateri içerisinde andezitik ve perlitik volkanik ürünler arasında bir miktar bulunabilmektedir. Doç. Dr. Sabri KARADOĞAN...

Türkiye'de Kıymetli ve Yarıkıymetli Taşlara Örnekler LÜLE TAŞI  Lületaşı (sepiolit) beyaz renkli, masif ve kimyasal formülü Mg4Si...